In 1927 werd aan de rand van Stuttgart, op de zuidoostelijke helling van de Killesberg, een nieuwe wijk met arbeiderswoningen gebouwd. Mies van der Rohe ontwierp het stadsplan en nodigde 17 vooraanstaande architecten uit Duitsland en andere landen uit om een bijdrage te leveren aan de tentoonstelling: “De woning”, georganiseerd door de Duitse Werkbund met als thema “onderzoek naar nieuwe woonvormen”. In een bouwtijd van 21 weken ontstonden 21 woonblokken met 63 woningen, gebouwd door onder andere Mies van der Rohe, Gropius, Le Corbusier, Schneck, Oud, Stam, Scharoun, Bruno en Max Taut.

bron: tekst: Bauen und Wohnen, Deutscher Werkbund 1927
alle beelden: eigen foto’s

keywords: new architecture, model housing programme, flat, Deutscher Werkbund, cubic, geometric, steel frame construction, international style, experiment

Betondorp is een deel van het tuindorp Watergraafsmeer, een stadsdeel in het Oosten van Amsterdam. Hier werd voor het eerst in Amsterdam geëxperimenteerd met betonbouw. Wegens stijgende baksteenprijzen en een tekort aan geschoolde bouwvakkers zou met de nieuwe betonbouwwijzen in hoog tempo betaalbare sociale woningbouw ontstaan. Tussen 1923 en 1928 bouwden tien architecten samen 900 woningen. Tien bouwsystemen voor betonbouw werden toegepast, geselecteerd uit 50 inzendingen. De belangrijkste architecten waren J.B. van Loghem, J.Gratama en D. Greiner.

bron: tekst: Betondorp; gebouwd/ verbouwd 1923-1987
alle beelden: eigen foto’s

keywords:
concrete, prefabricated part out of concrete, brickwork out of concrete bloks, residential complex, international style, experiment

Constructie/ Materiaal: Lichtbetonbouwwijze; skeletbouwijze; prefabelementen; holle betonblokken

Geëxperimenteerd werd met tien verschillende betonbouwsystemen: Blokkenbouw, montagebouw, gietbouw monoliet lichtbeton, holle betonblokken, gietbouw, skeletbouw, combinatie montage-/ gietbouw, bimsbetonplaten

Ontwerpconcepten: Niet-schematische, vrije plattegronden; het interieur als een ruimtelijke eenheid: de zitkamer als centrum die verbonden is met het omliggend gebied, maar afgescheiden kan worden door verplaatsbare elementen (afscheidingswanden of meubels); split-level vloeren; grote glasdelen; platte daken

Goedkope woningen met veel licht, lucht en groen; gebruik van industriële materialen en bouwmethoden, geschikt voor massaproductie; gebruik van veel glas en staal, om de woningen licht te maken; platte daken

Ontwerpmodellen: De Weissenhofsiedlung is een modelwijk voor het “nieuwe wonen”: Men wilde het publiek tonen dat er voor redelijke prijzen optimale, degelijke leefomstandigheden voor de grote meerderheid van de bevolking geschapen kunnen worden en hoe het wonen als uitdrukking van een nieuwe manier van leven er uit zou kunnen zien.

Betondorp is een modelwijk voor het “Nieuwe Bouwen”: een functionele stroming in de architectuur (Nieuwe Zakelijkheid). Met de toepassing van tien verschillende bouwsystemen werd betondorp het laboratorium voor het onderzoek naar een nieuwe, snelle en doelmatige manier van bouwen.

Programma: Appartementen van kleinere omvang, geschikt voor families met lage inkomens; een woonprogramma voor de moderne urbane mens.
Mies van der Rohe organiseerde het programma met opzet zo dat elke architect zijn ideeën vrij zou kunnen ontwikkelen. De enige beperking lag in het verkavelingsplan. Ook waren de deelnemers het onderling eens om allemaal een plat dak toe te passen.

Sociale woningbouw, bestaand uit eengezinswoningen met veel ruimte en groen; buurtvoorzieningen zoals winkels, een bibliotheek en een verenigingsgebouw